Ze kan niet spreken, niet horen, heeft spasmen en een verstandelijke beperking. En toch verstaat ze de kunst van het communiceren. Bewoonster Marianne Schipaanboord (58) van Siloah-locatie De Beukelaar vertelt haar verhaal met gebaren, gezichtsuitdrukkingen én vooral… tekeningen! Die laatste brachten haar zelfs in New York en Londen waar haar werk is geëxposeerd.
Marianne’s appartement in de woonlocatie in ’s-Gravenpolder ademt creativiteit. Aan de muren hangen eigen tekeningen, in de boekenkast staan werken over onder meer architectuur, gezondheidszorg, Israël en de Bijbel. Midden in de woonkamer hangt een foto van Marianne op de bouwplaats. “Ze heeft veel belangstelling voor architectuur. Tijdens de verbouwing van De Beukelaar raakte ze geboeid door het sloopwerk met de grijper”, vertelt coördinator zorg Willemien Marijs-Zuidweg. Van de gele Caterpillar staat een schaalmodel in haar woonkamer, zodra Marianne deze ziet verschijnt er een lach op haar gezicht.
Willemien is al meer dan vijf jaar begeleider van Marianne en kan met haar lezen en schrijven. Ook letterlijk: de twee communiceren via de iPad. “Marianne heeft leren lezen. Als ik een vraag stel op de iPad, typt zij het antwoord.” Dat antwoord bestaat uit enkele kernachtige woorden, zo blijkt. Op de vraag ‘vertel iets over jezelf’ luidt haar antwoord: ‘armsteun, rollator, fijn, stevig’. Willemien: “Ze heeft twee jaar geleden haar been gebroken en durfde daarna niet zo goed achter de rollator. Toen heeft ze een tekening gemaakt van een gebroken been en een rollator met armsteunen. Zo gaf ze aan wat ze wilde.”
De leefwereld van Marianne is klein en dat zie je terug in de tekeningen. Ze tekent vooral badkamers, grijpers en gebouwen.
Hermitage
Marianne heeft spasmen, maar met een potlood of pen in haar hand maakt ze heel dunne, schetsmatige lijntjes. Haar tekeningen bestaan veelal uit een fascinerend lijnenspel, vaak met geometrische vormen. Op galerie-atelier De Kaai in Goes wordt haar talent ontdekt en krijgt ze begeleiding om haar artisticiteit te ontwikkelen. Dan gebeurt er iets bijzonders: kunstkenners merken Marianne’s werk op. Een verzamelaar uit Londen koop veertig van haar tekeningen. Haar werk is vervolgens te zien in New York, Londen, Parijs en de Hermitage in Amsterdam. Ze bezoekt onder meer de Outsider Art Fair in New York, er is ook een boek en film over haar werk en leven gemaakt. Ze haalt regelmatig de krant met haar kunst.
Outsider
De kunst die Marianne maakt behoort tot de kunststroming ‘outsider art’, letterlijk vertaald ‘buitenstaanders kunst’. Het betreft werk van autodidacten die zonder kunstopleiding werken maken. Vaak zijn het bewoners van een zorginstelling die hun eigen creativiteit ontplooien en thema’s gebruiken die in het reguliere kunstcircuit niet aan de orde komen. Willemien: “De leefwereld van Marianne is klein en dat zie je terug in de tekeningen. Ze tekent vooral badkamers, grijpers en gebouwen.” Ook het alledaagse leven in De Beukelaar legt ze regelmatig vast. “Vorige week is er een medebewoner overleden en dat heb ik haar verteld. Ze heeft toen een grafkist getekend en zijn naam erbij gezet. Die tekening hebben we samen naar het appartement van de overledene gebracht.”
Achter haar kleine wereld zit een groot verhaal.
Wijngaard
Wie het tekenboek van Marianne doorbladert krijgt een inkijkje in haar leefwereld en die blijkt ruimer dan de nabije omgeving. Er zijn ook tekeningen die haar geloof vertolken, zoals de illustratie van een kerkgebouw met opengeslagen Bijbel, engel en druiventros. “Marianne heeft in haar jeugd een tijdje in De Wijngaard in Bosch en Duin gewoond. Haar Bijbel ligt vaak open bij een gedeelte over een wijngaard”, licht Willemien toe. Uit een kaart met pictogrammen blijkt dat de psalmen 91 vers 2 en 107 vers 19 een bijzondere betekenis voor haar hebben. “Achter haar kleine wereld zit een groot verhaal”, is de overtuiging van Willemien.
Paul Schipaanboord, de oudere broer van Marianne en tevens haar mentor en bewindvoerder, vertelt:
Mensen ontroeren
“Marianne is geboren als een rhesus-kind en had twee grote problemen: ze was zwaar spastisch én gehoorgestoord. In die tijd was er nog geen combinatietherapie om aan beide te werken. Mijn ouders kozen begrijpelijk voor lichamelijke revalidatie. In de Johanna Stichting in Arnhem zijn er geweldige resultaten bereikt, ze leerde zelfs lopen. De keerzijde was dat ze nauwelijks taal-spraakonderwijs kreeg.”
“Toen we in 1975 verhuisden naar Middelburg kreeg ze dat wel, op Zonneveld in Oostkapelle. Daar heeft ze leren lezen, schrijven en rekenen. Ze ontdekte er dat je met een pen letters kunt schrijven, maar óók dingen tekenen. Daar ligt de basis van haar creatieve activiteit. Toen moeder verhuisde naar Houten is ze via een nichtje terechtgekomen op het Van Lodenstein College in Amersfoort. Docent Jan den Ouden liet haar kennismaken met technieken zoals schilderen, glas schilderen en linosnede. Er ging een wereld voor haar open.”
“In 2005 kreeg ze een plekje in De Beukelaar en kwam ze bij de dagbesteding op atelier De Kaai in Goes. Dat is een vliegwiel voor haar creativiteit geworden met onder meer reizen naar het buitenland tot gevolg. Het is mooi om te zien dat iemand die anderen niet kan
helpen, tóch in staat is om mensen te ontroeren. Dat maakt haar leven waardevol. Wij als familie ervaren het zo: tekenen is haar uitlaatklep. Dingen die haar bezighouden, daar maakt ze een tekening over.”
Vader Schipaanboord Oude Beukelaar Opening nieuwe Beukelaar